Yüz Felci (Fasiyal Paralizi)
Yüz Felci (Fasiyal Paralizi)
Yüz felci (fasiyal sinir paralizisi) (FSP) kraniyal motor sinirler içinde fonksiyonu en çok bozulan sinirdir. Fasiyal paralizide tipik olarak tek taraflı yüz kaslarında kuvvetsizlik, alın ve ağız köşesinde sarkma, bunlara bağlı yüzde asimetri, göz ve ağız kapanmasında güçlük saptanır. Tat duyusunda azalma/kayıp, gözyaşı veya tükürük bezlerin salgılarında değişiklik de görülebilir. Kulak ağrısı ya da işitme güçlüğü eşlik edebilir.
Yüz felcinin nedenleri nelerdir?
Fasiyal sinir paralizisi (FSP) konjenital, nörolojik, metabolik, toksik, neoplastik, enfeksiyöz, travmatik, iatrojenik ve idiopatik gibi birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak FSP’nin yaklaşık olarak üçte ikisinde neden bulunamamaktadır ve “idiopatik” olarak adlandırılmaktadır. İdiopatik fasiyal paralizi diğer adıyla Bell paralizisi (BP) en sık karşılaşılan FSP tipidir.
Yüz felci kimlerde görülür?
Bell paralizisi genellikle 15-45 yaş arasındaki kişilerde 10-40:100,000 oranında görülür. Kadın ve erkeklerde görülme sıklığı eşit olmasına karşın, hamilelikte özellikle de üçüncü trimesterde ya da doğum sonrası ilk haftada risk üç kat daha artmaktadır. Hastaların %5-10’u diabet tanısı almış hastalardır. Ayrıca influenza, nezle gibi üst solunum yolu infeksiyonları, diş çekimi, klimalı ya da rüzgarlı ortamda bulunmuş olma hikayeleri de hastalar tarafından bildirilmiştir.
Yüz felcinde ileri tetkik gerekir mi?
Fasiyal sinir paralizisinin nedeninin saptanması tedavi planının belirlenmesi ve prognoz açısından çok önemlidir. Bunun için öncelikle hastanın öyküsünün alınması ve fizik muayene bulgularının önemi büyüktür. Yüz felcinin başlangıcı, süresi, ilerleme hızı, tekrarlayıcı olması ve ailesel özellikler, eşlik eden semptomlar, geçirilmiş cerrahi ve önemli hastalıklar felcin nedeni ve prognoz hakkında fikir verir. Örneğin ilk 3 hafta sonrasında da ilerleme göstermeye devam eden paralizilerde ayırıcı tanıda tümör düşünülmelidir. Bell paralizisinde genellikle laboratuvar testlerine ve görüntüleme yöntemlerine gerek duyulmadan, anamnez ve fizik muayene ile tanı konabilir. Bununla birlikte paralizide etiyolojik faktörü, prognozu, lezyonun seviyesini belirlemek ve tedavi planını oluşturmak için çeşitli topografik (schirmer testi, tat testi, tükrük sekresyon testi gibi), elektrofizyolojik (sinir uyarı testi, elektronöronografi, elektromiyografi (EMG) gibi) ve radyolojik görüntüleme yöntemlerinden (bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme) faydalanılabilir.
Yüz felci nasıl tedavi edilir?
Fasiyal paralizi tedavisi konusunda yeterli sayıda çalışma olmadığı için tedavi konusunda tartışmalar henüz devam etmektedir. Tedavide en önemli hedef iyileşmeyi hızlandırmak, iyileşmenin tama yakın olmasını sağlamak, göz komplikasyonları ve diğer olası sekelleri önlemek ve viral çoğalmayı inhibe etmektir. Hastanın psikolojik destek alması ve düzenli kontrollerle takibi de önemlidir.
Tedavi protokolünün belirlenmesinde iki önemli nokta vardır. Bunlardan birisi lezyonun yerinin doğru olarak lokalize edilmesi, diğeri ise sinirdeki hasarın derecesinin tam olarak tayin edilmesidir.
En sık görülen Bell paralizisinde tedavi seçenekleri ilaç tedavisi, fizik tedavi, enjeksiyon ve cerrahi tedavidir. İlaç tedavisinde steroid ve antiviral tedavi kullanılır. Hastanın yüzü hava akımı ve soğuktan korunmalıdır. Gözü kapanmayan hastanın gözü mutlaka kapatılmalıdır, gündüz saat başı suni gözyaşı damlaları, gecede göz merhemleri kullanılır.Fizik tedavide infraruj, ultrason, düşük yoğunluklu lazer, manyetik alan tedavisi, masaj, elektrik stimülasyonundan yararlanılır, terapötik egzersizlerin önemi büyüktür. Medikal tedaviye rağmen düzelme olmayan hastalarda ve elektrodiyagnostik değerlendirmelerde %90-95’in üzerinde dejenerasyonu olan hastalarda erken dönemde cerrahi tedavi uygulandığında başarılı sonuçlar mevcuttur. Son zamanlarda alternatif terapi yöntemlerinden nöralterapi de tedavide uygulanmaktadır. Diğer nedenlerden ötürü gelişen yüz felcinde ise nedene yönelik tedavi yapılmalıdır.
KAYNAKLAR
1) Bell Paralizisinde Tanı ve Tedavi Yöntemleri. Dr. Tuba BAYINDIR, Dr. Mehmet TAN, Dr. Erol SELİMOĞLU,KBB-Forum 2011;10(1).
2) Uludağ Üniveristesi Tıp Fakültesi KBB web sitesi
3) Periferik Fasiyal Paralizide Elektrik Stimülasyonunun Fonksiyonel İyileşme ve Komplikasyon Gelişimi Üzerine Etkileri. Hürrem Pelin YALTIRIK, Arzu Yağız ON, Yeşim KİRAZLI, Ege Fiz Tıp Reh Der 2001; 7 (3-4): 73-82
4) Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. Mehmet Beyazova, Yeşim Gökçe Kutsal (Eds), 2011.
5) Periferik Fasiyal Sinir Paralizisi: Sevk Zincirinde FTR’nin Yeri ve Rehabilitasyon Sonuçları. Engin Çakar, Oğuz Durmuş, Ümit Dinçer, Mehmet Zeki Kıralp, JPMRS 2009;12:117-21.